افسانه‌های تاریخی و باورهای بومیان یه منطقه بعضی وقتا اونقدر جذاب و شنیدنی هستن که چاره‌ای واسه آدم نمی‌گذارن جز بازدید از مکانی که این داستان‌های عجیب در مورد اون دهن به دهن می‌بچرخن؛ از جمله می‌توان به داستان زندگی ارواح و جن‌ها در کال جنیِ شهرستان طبس اشاره کرد.
جایی که بومی‌های منطقه باور دارن نباید تنهایی به اون جا پا بذارین چون جن‌ها در اون هستن و ممکنه از دیدنشون زهره ترک شید.

حتی داستان‌هایی هست که می‌‌می گن در گذشته بوده‌ان کسانیه که از روی کنجکاوی به داخل چاله‌های غار مانند این دره رفته‌ان و دیگه هیچوقت بازنگشته‌ان.

دودکش جن، تنور جن!

در کال جنی، غارهای فرسایشی طبیعی، دودکش‌ها و تنورهای جن هست که همه در اثر فرسایش آبی و بادی در دیواره های رودخانه به وجود اومده‌ان. دودکش‌های جن یه جور ستون‌های فرسایشی هستن که در طول هزاران سال بوجود اومده‌ان. تنورهای جن هم استوانه‌های تو خالی حاصل از فرسایش هستن که در اثر ورود جریان‌های آب سطحی به داخل دره و فرسایش شدید در داخل رسوبات آبرفتی دیواره ایجاد شده‌ان.

از اونجا که کسی در گذشته از دلیل طبیعی ایجاد شدن این اشکال خبر نداشت، اونا رو به جن‌ها نسبت داده‌ان و نام دودکش و تنور جن رو بر اونا گذاشته‌ان.

کال جنی کجاس؟

کال جنی یا دره جن‌ها در واقع دره‌ایه در شمال شهرستان طبس که در دور و بر روستای ازمیغان و در امتداد خروجی قناتی که در نزدیکی اون قرار داره واقع شده.
این دره از نظر ظاهری به گراندکانیون آمریکا شباهت زیادی داره.
دلیل اینکه به اون کال جنی می‌می گن اینه که کال در زبون محلی دره معنی می‌دهد و چون ساکنان روستاهای دور و بر این دره این محل رو ترسناک و محل حضور جن‌ها می‌دونسته‌ان، لقب جنی به اون داده‌ان. در آخر شده «کال جنی»؛ مکانی که این روزا تورهای گردشگری زیادی واسه اون برگزار می‌شه تا دوستداران طبیعت از نزدیک تماشاگر این دره‌ی فوق‌العاده قشنگتر با هوای خنک باشن که در دل کویر خودنمایی می‌کنه.

همکاریِ بی‌مثل باد و آب

در طول هزاران سال و در اثر فرسایش و حضور سیلاب، نقش و نگارهای جذابی روی دیواره‌های بلند دره جنی ایجاد شده که بسیار دیدنی هستن. این دره عمیق بعضی وقتا شکل U به خود می‌گیرد و در جایی دیگه مانند V به نظر می‌رسد. آبشارهای کوچیکی اینجا هستن که بومیان منطقه به اون‌ها شُلَن می‌می گن. حوضچه‌هایی هم تشکیل شده که تا ۱/۵ متر عمق دارن و جای خوبی واسه تن به آب زدن و خنک شدن در گرمای کویر طبس به‌شمار می‌روند.

چاله‌های رازآلود

پس از پشت سر گذاشتن گودالای آب، چاله هایی داخل دیواره‌ها خودنمایی می‌کنن که بیشتر از قبل موجب حیرت زدگی می‌شن. مخصوصا وقتی به دهانه چاهی می‌رسید که در ارتفاع ۲ متری از سطح زمین قرار دارن.

شاید در نگاه اول احساس کنین که این‌ها هم حاصل فرسایش طبیعت هستن اما با کمی جستجو متوجه میشین که این سازه ها ساخته دست بشره. اگه بتونین با کمک یه همراه به درون این چاه برید و بعد حدود ۷ تا ۸  متر ارتفاع اونو به‌وسیله جای دست‌ها و حفرات بدنه اون بالا برید، به تالاری می رسین که بسیار عجیب و جاب توجهه. در دو طرف این تالار دو دالان قرار داره و هر کدوم شامل چندین اتاقه. همه این‌ها به‌وسیله بشر و در دل دیواره این دره عجیب بوجود اومده.

کال جنی طبس در سال ۱۳۹۶ به شماره ۳۵۰ در فهرست آثار طبیعی ملی ثبت شده.