مصرف طولانی مدت مواد، موجب اختلال در بهداشت و سلامتی جسمی و روانی فردی می‌شود که با بروز بسیاری از بیماری‌های مزمن و خطرناک همراه است. البته از آنجا که اعتیاد بیشتر به هنگام ایجاد و ساخت خانواده و در ارزشمندترین سالهای زندگی از نظر میزان کارایی رخ می‌دهد، مشکلات رفتاری ناشی از اعتیاد بیشترین تاثیر را بر زندگی خانوادگی و شغل فرد می‌گذارد. مواد مخدر تنها به فرد مصرف کننده آسیب نمی‌رساند بلکه به هر کس که با آن در تماس باشد آسیب می‌رساند و زمانی که تعداد معتادان فراتر از حد قابل جبران باشد، جامعه صدمه می‌بیند. اعتیاد خسارت و هزینه‌های بسیاری را به جامعه تحمیل می‌کند.
بنابراین عوارض و ناهنجاری‌های ناشی از اعتیاد شامل عوارض فردی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی می‌باشد و در کتب و پژوهش‌های مختلف علمی بعضاً به تفصیل در مورد این ناهنجاری‌ها بحث شده که در مبحث قبل به عوارض جسمی و روانی مصرف مواد مخدر اشاراتی شد ولیکن در این مبحث به صورت اجمال به عوارض و ناهنجاری‌های دیگر استعمال مواد مخدر اشاره می‌گردد.
بند اول ـ عوارض و ناهنجاری‌های اجتماعی اعتیاد
اعتیاد به مواد مخدر یکی از پیچیده‌ترین آسیب‌های اجتماعی و از مصادیق عمده انحرافات محسوب می‌شود. سوء مصرف مواد مخدر بر رفتار و روابط فرد با دیگران آثار زیان بخشی بر جای می‌گذارد. در واقع، دگرگونی‌های سریع در رفتار، کاهش کارایی، فریب دیگران و تدبیر دیگری که معتاد برای رسیدن به ماده اعتیاد آور به کار می‌برد، سبب سلب اعتماد افراد از معتاد می‌شود و شخصیت وی را دچار تزلزل و بی ثباتی می‌کند. امروزه اعتیاد به مواد مخدر یک مسئله و پدیده اجتماعی است که امکان دارد زندگی سالم را از فرد و جامعه سلب کند.[1]
در اثر انحطاط شخصیت و عدم تعادل روانی، رابطه شخص معتاد و تمام انسان‌های دیگر خود به خود قطع می‌شود و پس از گرفتاری در دام اعتباد دیگر او چنان رابطه عادی، طبیعی، فطری، روحی، معنوی و قلبی را با هیچ کس حتی پدر و مادر و خواهر و برادر و اولاد خود نیز پیدا نمی‌کند.
به طور کلی معتاد نه تنها نمی‌تواند مولد و سازنده باشد، بلکه مصرف کننده‌ای است که غیر از ضرر اجتماعی هنر دیگری ندارد. فرد معتاد نسبت به اعضای خانواده خود احساس مسئولیت نمی‌کند و موقعیت اجتماعی او متزلزل و بعضاً حتی فاقد موقعیت اجتماعی است. معتاد به دیگران اعتماد ندارد و برآوردن نیازهای خود را مقدم بر دیگران می‌داند. همین طور روابط اجتماعی وی بسیار سطحی و تصنعتی است و به قدرت می‌تواند پیونده‌های مستحکم عاطفی و وفاداری و تعهد داشته باشد. در واقع توجه یک فرد معتاد بیش از اینکه به خود و خانواده خود باشد به کسی است که بتواند برای وی مواد مخدر تهیه کند.[2]
نکته حائز اهمیت اینکه عموماً آثار زیان بار اجتماعی مصرف مواد مخدر از واحد خانواده آغاز می‌شود . به این نحو که یک فرد معتاد نمی‌تواند وظایف همسرداری ، پدری و دیگر تکالیف خود را در خانواده به خوبی انجام دهد و قطعاً برای خانواده خویش مشکلاتی ایجاد می‌کند. یعنی معتاد انسانس است فاقد استعدادهای (انس و عاطفه) فطری اولیه یا به عبارتی دیگر او حتی نسبت به خویش و خویشاوندان نزدیک خود نیز بیگانه محض است.
از نظر اجتماعی هم، چون از عوارض قهری اعتیاد، بی علاقه شدن به کار و شغل است. لطمات جبران ناپذیری به اقتصاد جامعه وارد می‌سازد و از طرفی به خاطر اینکه به دنبال همدرد می‌گردد باعث معتاد شدن دیگر افراد جامعه می‌شود و در مواردی دیده شده که معتاد باعث معتاد نمودن و روسپیگری همسر خود نیز می‌شود و در روابط اجتماعی اعضای خانواده‌های پدر معتاد ، به جای مهر و عطوفت، خشونت حاکم می‌شود و اعضای خانواده به جای احساس راحتی و غرور بیشتر احساس شرم و خجالت می‌کنند.[3]
بند دوم ـ عوارض و ناهنجاری‌های اقتصادی اعتیاد
اعتیاد از جمله پدیده‌هایی است که عوارض اقتصادی بسیاری بر جامعه تحمیل می‌کند. امروزه مواد مخدر یکی از عوامل مهم بیماری اقتصادی و به خطر افتادن بهداشت و سلامت جوامع بشر به حساب می‌آید از آن جایی که لازمه اعتیاد مصرف روز افزون مواد مخدر بوده و مواد مخدر نیز هزینه‌های هنگفتی در بر دارد اولین ضربه اقتصادی را به خود شخص مصرف کننده و خانواده و زن و فرزند او وارد می‌کند. علاوه بر آن تعداد جوانان و نوجوانان فعال بیشماری که در جریان خرید و فروش مواد مخدر امر قاچاق دست از کار مفید تولیدی کشیده و متقابلاً به ضرر جامعه مواد مهلک را پخش می‌کنند این امر نه تنها به ضرر اقتصاد کشور است موجب هلاکت و از کار افتادن نیروهای خلاق آینده نیز می‌باشد.
مصرف کنندگان و معتادین که به گواهی روز و طبق آمارهای ارائه شده هر روز در حال فزونی و افزایش بوده و گروه انبوهی از جوانان جهان و ایران در دام آن گرفتار و در اثر اعتیاد نه تنها از کار و فعالیت مفید دست کشیده و در کار تولید نقشی ندارند بلکه خود نیز سربار جامعه می‌شوند.[4]
اگر پول‌هایی را که برای مبارزه با عرضه و مصرف مواد مخدر در جهان هزینه می‌گردد در کنار ارزی که برای خرید مواد مخدر و نیز دارو برای درمان معتادین و درمان امراض ناشی از مصرف مواد مخدر قرار دهیم بیش از پیش به خسارات و ضربه‌های اقتصادی هنگفتی که از این پدیده، به کشورها وارد می‌آید واقف می‌شویم.
بدیهی است چنانچه این مبالغ به اضافه نیروهای انسانی مصرف کنندگان و سایر هزینه‌های جانبی صرف توسعه علم و صنعت و رفاه جامعه می‌شد، شاهد رشد و توسعه همه جانبه هر چه بیشتر کشورها می‌شدیم . از طرف دیگر، استفاده از مواد مخدر نه تنها به تولیدات و خودکفایی جامعه لطمه می‌زند بلکه سلطه و استثمار قدرت‌های بیگانه را نیز به همراه خواهد داشت و موجب نارسایی‌های اقتصادی و مالی در داخل جوامع می‌گردد و بدیهی است که هر گونه نارسایی اقتصادی در جوامع، موجب تثبیت نظام قاچاقچی گری شده و ثروت‌های باد آورده در این راه ، افراد فقیر و ناآگاه را به سمت خرید و فروش مواد و اعتیاد می‌کشاند.[5]
بدین ترتیب، مسائلی همچون خسارات ناشی از کاهش نیروی مولد و افزایش معتادین، صرف وقت دادگاه هزینه نگهداری مجرمین مواد مخدر و معتادان در زندان‌ها، هزینه مراکز بازپروری و درمانگاههای ترک اعتیاد ، هزینه‌های نیروی انتظامی برای مبارزه با جرایم مواد مخدر، خسارات ناشی از مراقبت‌های بهداشتی شامل بیمارستانها و درمانگاهها از عوارض اقتصادی اعتیاد به شمار می‌آیند.
بند سوم ـ عوارض و ناهنجاری‌های سیاسی اعتیاد
از نظر سیاسی معتادان به قوانین جامعه توجهی ندارند و در مواقع لزوم قادر به فعالیت در امور نظامی و سیاسی نیستند. معتادان افرادی بی تفاوت‌اند و به جریانات سیاسی مملکت کاری ندارند. زیرا این افراد همواره اسیر و برده مواد مخدرند و فرصت پرداختن به فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی را ندارند. از طرف دیگر همواره استعمارگران با توسعه اعتیاد در جوامع تحت نفوذ خود در صدد آن هستند که ممالک مختلف را در ابعاد اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی به استیصال و نابودی بکشند تا به چپاول و غارت منابع طبیعی و انسانی جوامع ادامه دهند.
دانلود پایان نامه »
تزویج ابتذال ، بی بند و باری، پوچگرایی به مواد مخدر و فساد جنسی همواره به صورت ابزاری موثر و کارساز توسط استعمارگران برای زوال شخصیت و ضعف قوای جسمانی نسل بلند آوازه و آینده ساز کشورها به کار گرفته می‌شود تا استقلال و عزت و شرف را در روح و جان جوانان و نوجوانان محو سازد و آنان را به موجودی بی اراده و سست عنصر و بی انگیزه و لاابالی و محتاج تبدیل نمایند.
- فرید فدایی، روانپزشکی برای همه، ص 198.
- هدایت اله ستوده، آسیب شناسی اجتماعی در جامعه شناسی انحرافات، ج 13، 1384.
- منصور واثقی، مواد مخدرو اعتیاد، ص 8.
- علوم جنایی، مقالات آموزشی، کمیته معاضدت قضایی، ستاد مبارزه با مواد مخدر، ج 2، ص 8.
- عبدالحسین شاکرمی، همان، ص 203