علاوه بر ترتیب بندی دانشآموزان از جهت نشستن در گروهها و سازماندهی کلاس مجموعهای از اصول را به عنوان راهبردهای رفتاری میتوان نوشته و در کلاس نصب کرد و در آنها بر اصولی تأکید نمود که به ایجاد جو مشارکتی یاری میرساند جاکوبز و همکاران (2010) نمونههایی از این اصول را به شرح زیر ذکر مینماید:
- من فقط گوش میدهم هم زمانی که دیگران صحبت مینمایند.
- من دیگران را تشویق به همکاری مینمایم.
- من یاور دیگران بدون انجام دادن کار برای آنها هستم.
- من زمانی که نیاز به کمک داشته باشم خواستار یاری میشوم.
- من از ایدهها انتقال میکنم نه از آدمها
- من به خاطر دارم که با هم هستیم.
- من برای هر فردی ارزش و احترام قائل هستم به عنوان یک فرد به عنوان عضوی از کلاس فارغ از نژاد و مذهب ملیت یا صلاحیت علمی
- من به موقع کلاس میآیم.
سازماندهی یادگیری مشارکتی جهت اجرا در کلاس درس
در زمینه سازماندهی، یادگیری مشارکتی نظرگاههای گوناگون مطرح شده است که در این قسمت به برخی از آنها اشاره میشود. به اعتقاد جانسون و همکاران یادگیری مشارکتی ساختار مبتنی بر همکاری گروهی را جایگزین ساختار رقابتی میکند و معلم در این فرایند باید کارگروهی را به گونهای سازماندهی کند که شاگردان به راحتی بتوانند به سبک دانش و تجربه نائل شوند و برای رسیدن به این منظور باید یادگیری مشارکتی حداقل 60 تا 80 درصد وقت از کلاس را به درس اختصاص دهند به اعتقاد آنها در بعضی از کلاسهای درس معملان عملا این کار را انجام میدهند و این بیانگر این مطلب است که اختصاص دادن زمان فوق به کار مشارکتی در کلاس درس امکان پذیر است (جانسون و همکاران، 2011 به نقل از کرامتی).
در زمینه سازماندهی رویکرد یادگیری مشارکتی دیوید جانسون و راجر جانسون مراحل زیر را توصیه مینمایند:
- تعیین هدف آموزشی
- تعیین تعداد افراد هر گروه
- مرتب کردن اتاق
- تدارک دیدن مواد و وسایل آموزشی
- تشریح وظایف دانشآموزان
- فراهم کردن زمینه ایجاد وابستگی درونی، احساس مسئولیت فردی و همکاری درونی
- تعیین معیارهای موفقیت برای شاگردان و تبیین آنها
- تعیین و تبیین انتظارات و رفتارهای مطلوب
- نظارت بر رفتار شاگردان
- راهنمایی کردن شاگردان
- آموزش مهارتهای همکاران به شاگردان
- اختتام درس
- ارزشیابی بر کمیت و کیفیت یادگیری شاگردان
- برآورد نحوهی بهبود بخشیدن به عملکرد گروهی
بین و ویتاکر (2011) به نقل از کرامتی (1382) نیز مراحل زیر را در سازماندهی این روش ضروری میدانند.
- شناساندن اهداف گروه به اعضاء
- تعیین مراحل انجام کاری برای تحقق اهداف گروهی
- تعیین وظایف اعضای گروه
- مشخص کردن نحوه همکاری، نحوه حل اختلاف، نحوه اتخاذ تصمیم و غیره
- رسیدن به توافق در زمینه ارزشیابی و کنترل عملکرد گروه
- بررسی پنج گام فوق و رفع کاستیها
- تبدیل گروه به تیم
کاگان[1] (2011) به نقل از ملازهی (1391) نیز روشهای متعددی را برای آموزش همکاری به شاگردان مطرح مینماید. یکی از این روشها دادن شماره به هر یک از دانشآموزان میباشد در این شیوه دانشآموزان در گروههای سه نفره کار مینمایند و برای هر یک از اعضاء شمارهی 1 تا 3 انتخاب میشود. تکالیف سادهای داده میشود، همهی اعضاء برای تسلط بر تکالیف مسئول هستند، مربی پس از مکثی مناسب شمارهای را صدا میند مثلا شماره 2 دانشآموز با شماره 2 در گروه دستشان را بالا میبرند آنان مسئول سخن گفتن از جانب گروه هایشان هستند.
استریتر (2011) به نقل از ملازهی (1391) نیز سازماندهی کلاس و یادگیری مشارکتی به عناصر و موارد زیر اشاره مینماید:
- تعیین زمان برای آماده شدن
- تعریف روشن اهداف ویژه یادگیری دانشآموزان
- همبستگی درونی مثبت (مسئولیتهای دوجانبه برای فرد یا همه با هم شنا کردن و یا هم با هم غرق شدن)
- پاسخگویی فردی
- گروه باید در جه اهداف مشترک کار نماید.
- نگرش ها، رفتارها و تعاملات اجتماعی مثبت (مهارتهای گروههای کوچک، درون فردی شامل مهارتهای اجتماعی، تعاملات، اعتماد، پذیرش، مهارتهای حل تضاد)
- تعاملات رو در رو
- نظارت برای دریافت عکس العمل و بازخورد
- مبادله ایدهها و اطلاعات سوال کردن و … که به گونهای مربوط به نظارت نیز میشود.
- فرصتهای برابر برای کسب موفقیتهای علمی
- انعکاس آگاهی گروهی گزارش دادن، جریان دادن، ارزشهای خود و گروه، تأکید بر رفتارهای گروه
- زمان کافی برای یادگیری
[1] – Kagan
متن کامل در سایت زیر :
