بیوفا

اصول کلی تعلیم و تربیت

پیش از آنکه به اصول طراحی برنامه زبان‌آموزی بپردازیم ابتدا اصول کلی تعلیم و تربیت را که موجب ارتقای کیفیت برنامه زبان‌آموزی در دوره پیش از دبستان می‌شود را مرورمی­کنیم:

1. پرورش باید بر آموزش مقدم باشد.
2. به بهداشت جسمی و روانی کودک توجه شود.
3. تفاوت‌های فردی کودکان مورد توجه قرار گیرد.
4. پرورش خلاقیت، قوه ابتکار و تخیل کودکان مورد توجه قرار گیرد.
5. حواس پنجگانه کودکان از جمیع جهات پرورش یابد.
6. تربیت شخصیت و رشد کودکان به طور همه‌جانبه (جسمانی، شناختی، عاطفی، زبانی و اجتماعی) مورد توجه قرار گیرد.
7. آموزش‌ها با ویژگی‌های بدنی، ذهنی و روانی کودکان متناسب باشد.
8. مقدمات شناخت علمی محیط طبیعی و اجتماعی در کودک فراهم شود.
9. زمان برنامه آموزشی با توان جسمی و محدودیت‌های تمرکز و توجه کودک هماهنگ شود.
10. برنامه و مواد آموزشی متناسب با نیازهای امروز و آینده کودک باشد.
11. ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه و معرفی اسوه‌هایی مانند پیامبر(ص) با زبان کودکانه مدنظر قرار گیرند.
12. برنامه‌ها از انعطاف کافی برای هماهنگ شدن با شرایط متفاوت فردی، مکانی (شهر- روستا) و زبان (تفاوت‌های گویش و لهجه‌ای) برخوردار باشند.
13. روش‌های یاددهی- یادگیری اولا براساس مشارکت کودکان سازماندهی شوند ثانیا موجب تقویت خودآموزی و یادگیری مستقل در آنها شوند.
14. روح همکاری با دیگران، عادت به رعایت نظم و ترتیب، احترام به قوانین اجتماعی و مشاهده دقیق محیط پیرامون خود در کودکان دمیده شود.
15. برنامه‌ها، کودکان را به مدرسه، گوش دادن، سخن گفتن، خواندن و نوشتن به طور کلی استفاده از زبان فارسی و کاربرد صحیح عناصر آن علاقه‌مند کند.
16. به آموزش مربیان توجه کافی شود و برنامه‌‌های آموزشی مداومی برای آنها در نظر گرفته شود.
17. روحیه خودارزیابی در کودکان تقویت گردد (زندی، 1386، ص 76).

اصول برنامه زبان‌آموزی

علاوه بر این اصول 17گانه که گفته شد برنامه زبان‌آموزی در دوره پیش از دبستان باید از اصول خاص و مهم‌تری تبعیت کند:

 

اصل کودک‌محوری

الگوی کودک محور بیشترین انعطاف‌پذیری را دارد و محتوای زبان آموزی بر پایه علایق کودکان و تجربیات آن انتخاب می‌شود. مواد و ابزارهای آموزشی نیز به صورت گسترده و در قالب نیازهای کودکان تعریف می‌شود. در الگوی کودک محور مربی زبان‌آموزی، تنها نقش ناظر و تسهیل‌کننده یادگیری را ایفا می کند و خود ارزشیابی به عنوان یک جریان بااهمیت در این الگو مطرح است. زمان‌بندی تابع شرایط واقعی کلاس است و همچنین فضای آموزشی (مکان) مانند زمان‌بندی انعطاف‌پذیر است (زندی، 1386).

 

 

 

 

اصل محوریت رویکرد کل‌نگر در دوره پیش از دبستان

پسندیده‌ترین رویکرد،‌ رویکردی است که تقویت مهارت‌های زبانی و ارتباطی کودکان را در قالب پرورش کل شخصیت آنها در نظر گیرد. این رویکرد مستلزم نگاهی همه‌جانبه به آموزش کودک و فراهم آوردن محیط غنی و شوق‌انگیز برای یادگیری اوست (بازرگان، 1379).

از این دیدگاه مهارت‌های زبانی و ارتباطی یعنی گوش کردن، گفتن، مقدمات خواندن و نوشتن که اصطلاحا مهارت‌های تحصیلی بنیادی نیز نامیده می‌شوند، باید همگام و همراه با مهارت‌های فردی مانند استقلال در فکر و عمل، مهارت‌های اجتماعی مثل مسؤولیت‌پذیری، تبادل افکار با دیگران و مهارت‌های علمی مثل مشاهده و حل مسئله برنامه‌ریزی شوند. در واقع توجه به پرورش کل شخصیت کودک (کنش، علایق، توانایی، رغبت، دانش، مهارت، نگرش و…) در زمینه‌های مختلف فرصت بروز خلاقیت از سوی مربی و کودک و غنی‌سازی محیط یادگیری را فراهم می‌کند (زندی، 1386).

می‌توان گفت دیدگاه همه‌جانبه‌نگر بر اصل پرورش تمام جنبه‌های شخصیت کودک استوار است. طبق این اصل میان جنبه‌های رشد جسمی، اجتماعی، شناختی و زبانی کودک ارتباط مستحکمی برقرار است و نمی‌توان آنها را از هم تفکیک کرد. در واقع برای فراهم آوردن یک محیط آموزشی مطلوب به منظور تقویت مهارت‌های زبانی و ارتباطی کودکان در دوره پیش از دبستان باید رشد زبانی آنها را به منزله یک فرایند متوالی و در عین حال منسجم و یکپارچه به شمار آوریم و در این چهارچوب آموزش مهارت‌های حرکتی، اجتماعی، شناختی و زبانی درهم تنیده را ساماندهی نماییم.